ชื่อวิทยาศาสตร์
Lycopersicon esculentum Mill. วงศ์ Solanaceae
ชื่ออังกฤษ
Tomato, Cherry, tomato, Love apple, Wild tomato
ชื่อท้องถิ่น
ตรอบ (เขมร-สุรินทร์) ตีรอบ (เขมร)
น้ำเนอ (ละว้า-เชียงใหม่) มะเขือส้ม (ภาคเหนือ)
ฮวงเกีย (จีน)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
มะเขื่อเทศเป็นพืชล้มลุก สูง 1-2 เมตร ลำต้นและใบมีขน ใบ : เป็นในประกอบคล้ายขนนก ออกสลับกันยาว 10-14 เซนติเมตร ดอก : ออกเป็นช่อจากง่ามใบ ช่อหนึ่งมี 3-7 ดอก กลีบดอกสีเหลืองติดกันเป็นหลอด ส่วนปลายแยกเป็น 5-6 กลีบ ผล : รูปร่างและขนาดมีได้ต่างๆ กัน ส่วนใหญ่กลม กลมรีหรือกลมแบน มะเขือเทศเป็นพืชที่ชอบอากาศอบอุ่นและแสงแดด ผลเมื่อยังดิบมีสีเขียว แต่เมื่อสุกเต็มที่แล้วมีสีแดงอมส้มถึงแดง ผิวนอกเรียบเป็นมัน มีเนื้อฉ่ำน้ำภายในมีเมล็ดจำนวนมาก
การใช้ในเครื่องสำอางและสรรพคุณทางยา
- บำรุงผิวหน้าให้อ่อนนุ่มสดใส
ในสตรีนิยมใช้น้ำมะเขือเทศสดพอกหน้าหรือใช้มะเขือเทศสุกฝานบางๆ แปะลงบนใบหน้า เนื่องจากวิตามินหลายชนิดในมะเขือเทศจะช่วยบำรุงผิวหน้าให้อ่อนนุ่ม สดชื่น นอกจากนี้น้ำจากผลมะเขือเทศสุกที่คั้นใหม่ๆ ใช้ทำความสะอาดผิว ทำให้ผิวเนียนเนียนนุ่ม โดยน้ำผลมะเขือเทศมาบดให้ละเอียด เติมน้ำมะนาว 2-3 หยด ขั้นตอนการใช้เริ่มจากการล้างหน้าให้สะอาด ทาครีมสำหรับใบหน้า วางชั้นสำลีแห้งบางๆ แล้วปิดด้วยสำลีที่ชุบน้ำมะเขือเทศที่เตรียมไว้ ทิ้งไว้ 15 นาที เอาสำลีออกแล้วทาครีมอีกครั้ง และเช็ดออกให้สะอาดด้วยสำลี ชุบน้ำมะเขือเทศ
ผลทะเขือเทศนิยมใช้เป็นผักผลไม้สด ผลไม้ ประกอบอาหารหรือทำซอสมะเขือเทศ น้ำมะเขือเทศเป็นเครื่องดื่ม
การรับประทานผลสดที่มีไลโคปิน ซึ่งมีคุณสมบัติเป็นแอนติออกซิแดนท์ (antioxidant) ลดการเกิดมะเร็ง จึงเหมาะสำหรับผู้ที่เสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมาก - ยาระบายอ่อนๆ เจริญอาหาร
ใช้ผลสดต้มน้ำแกงกินหรือกินสด - ต้น
ยับยั้งเชื้อราที่ทำให้เกิดโรคพืช - ใบ
มีฤทธิ์ไล่แมลงและเพิ่มความต้านทานต่อแมลง
สารสำคัญ
ผล : มะเขือเทศมีวิตามินหลายชนิดเช่น thiamine, nicotinic acid, riboflavin, ascorbic acid, folic acid, pantothenic acid, biotin วิตามินเค นับว่าเป็นผักที่มีวิตามินเกือบครบ สารจำพวก carotenoid ที่พบในมะเขือเทศมี β-carotene และ lycopene ในมะเขือเทศที่สุกมี lycopene เพิ่มขึ้น
ใบ : ส่วนเหนือดินและผลดิบ ในมะเขือเทศยังมีสารพวกสเตียรอยดัลอัลคาลอยด์ (steroidal alkaloids) ได้แก่ อัลฟาโทมาทีน
ข้อควรระวัง
สารอัลฟาโทมาทีน มีลักษณะคล้ายซาโปนิน ทำให้เม็ดเลือดแดงแตก ระคายเคืองต่อผิวหนังและเยื่อบุอย่างแรง ถ้ารับประทานในขนาดที่ทำให้เกิดพิษจะระคายเคืองทางเดินอาหารอย่างแรง มีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลางอาจเป็นอัมพาตได้
การใช้มะเขือเทศพอกหน้า บำรุงผิวหน้าให้อ่อนนุ่มสดชื่นผลที่ใช้ต้องสด ดูสภาพดี ไม่ควรใช้ผลที่เหี่ยวแห้งแล้ว ภาชนะที่ใส่ผลไม้ไม่ควรทำด้วยโลหะที่เป็นสนิม ควรใช้แก้วหรือกระเบื้อง การพอกอย่าพอกที่ตา ปาก และจมูก
ที่มา : กรณัฐวุฒิ รักแคว้น. 2553. เคล็ดเครื่องสำอาง อาวุธลับผิวสวย. ฐานบุ๊ค. กรุงเทพฯ.